Почина најопасниот човек во Америка кој ги разоткри тајните на Вашингтон за Виетнам

Даниел Елсберг, таткото на сите свиркачи кои го разоткри вистинскиот обем на вмешаноста на американската војска во Виетнам, и поради што беше прогласен за „најопасниот човек во Америка“, почина на 93-годишна возраст.

Тој стана познат кога во 1971 година ги даде документите на Пентагон на „Тајмс“.

Во текот на неколку месеци во 1969 и 1970 година, тој копирал илјадници страници тајни документи кои откриле како четворица претседатели, од Труман до Џонсон, ја лажеле јавноста за американската политика во Виетнам.

Во исто време, Елсберг планирал уште поголемо откритие – неколку илјади страници, кои никогаш не беа објавени во јавноста, а ги откриваа наводните планови на Вашингтон за нуклеарна војна со Советскиот Сојуз и Кина, објави Њујоркер.

Работел за огранокот „Корпорација“, огранок на воздухопловните сили со седиште во Лос Анџелес, за време на Студената војна во 1959 година, како и за елитна единица која се занимавала со обликување на американската нуклеарна стратегија и начини за контрола на нуклеарното оружје.

Неговата работа вклучуваше редовни консултации со Пентагон. Откако Џон Кенеди беше избран за претседател во 1961 година, Елсберг брзо стана ѕвезда во подем, наведува Њујоркер, додавајќи дека Елсберг работел за Роберт Мекнамара, секретар за одбрана на Кенеди.

„Документите на Пентагон“ доведоа до забрзан крај на војната во Виетнам, пад на популарноста на администрацијата на Никсон, која на секој начин се обидуваше да го блокира нивното објавување во „Њујорк тајмс“, како и многу влијателните пресуди на Врховниот суд на САД и инспирираа други свиркачи во иднина.

Знаењето кое го стекнал во тој период, како што повеќепати има кажано, му било исклучително тешко. Тој знаел сè за „класифицираните информации што американската јавност има право да ги знае“.

„Тоа е единствената вистинска работа. Ако јавноста знаеше, политичкиот притисок за завршување на војната би бил преголем“, смета Елсберг. Овој заклучок го принуди да ги објави „Документите на Пентагон“ во 1971 година – 7.000 страници документи кои открија бројни лаги и измами на администрациите на неколку американски претседатели – Хари Труман, Двајт Ајзенхауер, Џон Кенеди и Линдон Б. Џонсон.

Документите го покажаа степенот на политичко и воено учество на САД во Виетнам од 1945 до 1967 година. „Документите на Пентагон“ без сомнение докажаа дека администрацијата на Линдон Б. Џонсон, како и другите претседатели, систематски го лажеле народот и Конгресот.

Вашингтон тајно го прошируваше учеството во своите операции во Виетнам, како и нападите во крајбрежните области на Северен Виетнам. Покрај тоа, беше скриен и бројот на американските жртви во војната. Иако функционерите зборуваа оптимистички за војната и најавуваа победа, знаеја дека всушност губат. Во 1967 година, министерот за одбрана Роберт Мекнамара го советуваше Џонсон да ја прекине војната.

Храброста на Елсберг придонесе за несомнената промена на мислењето на јавното мислење за војната во Виетнам и нејзиниот забрзан крај, но и го означи почетокот на крајот на режимот на Никсон.

Затоа многумина го нарекуваат „татко на свиркачите“ и инспирација за многумина по него да дејствуваат во општ интерес и да откриваат државни тајни и покрај тоа што тоа е незаконско. Поранешниот главен уредник на „Гардијан“ Алан Расбриџер вели дека Елсберг ги обликувал Едвард Сноуден и Џулијан Асанж.

И покрај тоа што беше обвинет пред федералниот суд во Лос Анџелес за кражба на документи, шпионажа и завера, судијата го отфрли целиот случај пред да изрече казна поради сериозни и флагрантни прекршувања на судскиот процес од страна на властите, вклучително и нелегалното прислушување.

Дури и по „Документите на Пентагон“, Елсберг продолжи со својата мисија да ја контролира владата и да ги повикува идните администрации на одговорност. Во декември минатата година тој откри дека бил во контакт со Џулијан Асанж во врска со објавите на Викиликс.

Кога во февруари годинава му беше дијагностициран рак на панкреасот, му беше кажано дека има уште три до шест месеци живот.