БиБиСи: Новиот американски претседател ќе се соочи со најголемата светска криза

Кога американскиот претседател Џозеф Бајден прошета низ Киев во февруари 2023 година во ненадејна посета за да покаже солидарност со Володимир Зеленски, неговиот украински колега, се слушнаа сирени предупредување за бомбардирање, пишува британски Би-Би-Си.

„Почувствував нешто посилно од кога било досега“, се сеќава Бајден подоцна.

Светот сега чека да види кој ќе ја преземе контролата врз овој самопрогласен светилник на слободата откако Американците ќе гласаат на претседателските избори следната недела.

Дали Камала Харис ќе ги следи стапките на Бајден со своето верување дека „во овие немирни времиња е јасно дека Америка не може да се повлече“ или ќе биде Доналд Трамп со неговата надеж дека „американизмот, а не глобализмот“ ќе го предводи?

Живееме во свет каде што глобалното влијание на САД е под прашање. Регионалните сили одат по својот пат, автократските режими формираат свои сојузи, а разорните војни во Газа, Украина и на други места покренуваат непријатни прашања за вредноста на улогата на Вашингтон, наведува Би-Би-Си.

Но, Америка е важна за нејзината економска и воена сила и нејзината водечка улога во многу сојузи.

„Европски кошмар“

„Не можам да ги потценам овие предупредувања“, вели Роуз Готемолер, поранешен заменик генерален секретар на НАТО.

„Доналд Трамп е европскиот кошмар, повторувајќи ја неговата закана за повлекување од НАТО“, рече таа.

Буџетот за одбрана на Вашингтон е две третини од воените буџети на 31 друга членка на НАТО.

Со исклучок на НАТО, САД трошат повеќе на својата војска од следните 10 земји заедно, вклучувајќи ги Кина и Русија.

Трамп се пофали дека игра напорно за да ги принуди другите земји од НАТО да ги исполнат своите цели за трошење, кои би изнесувале 2% од нивниот БДП, а само 23 земји-членки ја исполниле оваа цел до 2024 година.

Ак Харис победи, Готемолер верува дека „НАТО несомнено ќе биде во добри раце во Вашингтон“.

„Таа (Харис) ќе биде подготвена да ја продолжи соработката со НАТО и Европската унија за да постигне победа во Украина, но нема да се откаже од притисокот врз Европа“, предупредува Готемолер.

Сепак, кабинетот на Харис во Белата куќа ќе мора да управува со Конгресот кој наскоро би можел да падне во рацете на републиканците и ќе биде помалку склон да поддржува странски војни.

Притисокот врз Киев расте

Се зголемува чувството дека без разлика кој ќе стане претседател, притисокот врз Киев ќе се зголеми за да се изнајдат начини за излез од оваа војна бидејќи американските законодавци стануваат сè поневолни да гласаат за пакетите за помош.

„Што и да се случи, не верувам дека НАТО мора да се распадне. Европа ќе мора да го преземе водството“, заклучува Готемолер.

Следниот американски претседател ќе мора да работи во свет кој се соочува со најголем ризик од глобален конфликт од Студената војна.

„САД остануваат најважниот меѓународен актер во прашањата за мирот и безбедноста“, вели Комфор Еро, претседател и извршен директор на Меѓународната кризна група.

Сепак, таа предупредува дека моќта на САД во помагањето за решавање на конфликтот е значително намалена.

„Смртоносниот конфликт станува сè понерешлив, при што конкуренцијата на големите сили се забрзува и средните сили во пораст“, ​​додаде Аро.

Војните како онаа во Украина привлекуваат повеќе сили, а конфликтите како сегашниот во Судан ги ставаат во јама регионални играчи со конкурентни интереси, некои повеќе инвестирани во војна отколку во мир.

„Победата на Харис претставува континуитет со сегашната администрација. Ако е Трамп, тој би можел да му даде уште послободна рака на Израел во Газа и на други места“, рече Еро.

Шт се однесува до Блискиот Исток, Харис постојано ја повторува силната поддршка на Бајден за „правото на Израел да се брани“.

Но, таа исто така нагласи дека „убиствата на невините Палестинци мора да престане“.

Трамп, исто така, рече дека е време Израел да престане да убива луѓе, но наводно му рекол и на израелскиот лидер Бенјамин Нетанјаху „да го направи она што треба да го направиш“.

„Ќе имам мир на Блискиот Исток, и тоа наскоро“, вети Трамп во интервју за телевизијата Саудиска Ал Арабија.

Тој исто така, вети дека ќе го продолжи Абрахамскиот договор од 2020 година.

Овие билатерални договори ги нормализираа односите меѓу Израел и неколку арапски држави, но се сметаа дека ги маргинализираат Палестинците и на крајот придонесуваат за влошување на сегашната криза.

Восхит на Трамп од Путин

Што се однесува до Украина, Трамп никогаш не го крие своето воодушевување од моќници како што е рускиот претседател Владимир Путин.

Тој јасно кажа дека сака да стави крај на војната во Украина, а со тоа и масовната воена и финансиска поддршка на САД за Киев.

„Ќе излезам. Мораме да излеземе“, рече Трамп на неодамнешниот митинг.

Спротивно на тоа, Харис рече дека е горда што стои со Украина и дека ќе продолжи да го прави тоа.

Најголем шок за глобалната економија во последните децении – тоа е мислењето на експертот за Кина Рана Митре за предложените царини од 60 отсто од Трамп за сите увезени кинески стоки.

Наметнувањето на големи трошоци за Кина и многу други трговски партнери беше една од заканите на Трамп во неговиот пристап „Америка на прво место“.

Но, Трамп, исто така, го истакнува она што го гледа како негова силна лична врска со претседателот Си Џинпинг.

Тој пред редакцијата на Вол Стрит Журнал изјави дека нема да мора да употребува воена сила доколку Пекинг се придвижи кон блокада на Тајван бидејќи кинескиот лидер го почитува.

Но, и водечките републиканци и демократи се јастреби. И двајцата го гледаат Пекинг како најважниот американски конкурент.